در حالی که همه به دنبال داشتن لبخندی زیبا و سالم هستند، کمتر کسی میداند که جرم گیری منظم دندان ها کمک زیادی به داشتن دندان هایی سفید و دهانی خوشبو میکند. در حقیقت نقش جرم گیری در از بین برد لکه‌های زرد و قهوه‌ای رنگ سطح دندان، جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها و تقویت سلامت لثه‌ها انکارناپذیر است.
اما گاهی اوقات ممکن است که با انجام غیر اصولی جرم گیری سلامت دندان ها و دهان شما به خطر بیفتد. از این رو بررسی مهارت و تجربه دندانپزشک و آگاهی از روش های جرم گیری و مراقبت های قبل و بعد از جرم گیری برای شما واجب است. در این صفحه از پزشک 24، تلاش کردیم تا جرمگیری دندان را از صفر تا صد به صورت کامل شرح داده و همچنین به شما در انتخاب دندانپزشکی ماهر کمک کنیم. اما خوب است قبل از بررسی روش های جرم گیری ابتدا بدانیم جرم دندان چیست و آیا به آن مبتلا هستیم یا خیر!
جرم دندان چیست و چرا ایجاد میشود؟
جرم دندان یک لایه سخت و محکم است که به دلیل تجمع مواد معدنی و میکروب‌ها بر روی دندان‌ها شکل می‌گیرد. برخلاف پلاک میکروبی که نرم و قابل برداشتن است، جرم به دلیل سنگینی و استحکام، نیاز به جرم گیری دندانپزشکی دارد.
جرم دندان معمولاً در نواحی زیر خط لثه و در پشت دندان‌های جلویی تجمع می‌یابد. تجمع جرم در افرادی که بهداشت دهان را به‌درستی رعایت نمی‌کنند بسیار بیشتر از باقی افراد است. این رسوبات می‌توانند باعث بوی بد دهان، التهاب لثه، خونریزی و در موارد شدیدتر، منجر به تحلیل لثه و پوسیدگی دندان شوند. از این رو، از بین بردن جرم دندان راهکاری مناسب برای جلوگیری از آسیب به دندان‌ها و سلامت عمومی دهان است. در ادامه به بررسی علل اصلی ایجاد جرم دندان می پردازیم.
- عدم مسواک زدن منظم: عدم پاکسازی مناسب دندان‌ها باعث تجمع پلاک و تشکیل جرم میشود.
- مصرف مواد غذایی قندی و نشاسته‌ای: این مواد باعث ایجاد اسیدهایی می‌شوند که موجب تشکیل پلاک و جرم روی دندان‌ها می‌گردند.
- سیگار کشیدن: دخانیات باعث لکه‌دار شدن دندان‌ها و تشکیل جرم میشود.
- خشکی دهان: بزاق به تمیزتر شدن دندان‌ها کمک میکند. در نتیجه کاهش تولید بزاق در نهایت ریسک ایجاد جرن بر روی دندان‌ها را افزایش می‌دهد.
- عدم استفاده از نخ دندان: نخ دندان به پاکسازی فضاهای میان دندان‌ها کمک میکند و در صورت عدم استفاده، جرم می‌تواند در این نواحی جمع شود.
از کجا بفهمیم دندان‌هایمان نیاز به جرمیگری دارند؟
برای تشخیص جرم دندان در خانه، بایستی به نشانه‌های ظاهری مانند قهوه ای یا زرد شدن دندان‌ها، بوی بد دهان و … توجه کنید. این علائم می‌توانند نشان‌دهنده تجمع پلاک و تارتار باشند که در صورت عدم رسیدگی، به مشکلات جدی‌تری مانند بیماری‌های لثه منجر می‌شوند. در ادامه لیست علائم ظاهری جرم دندان را بررسی می‌کنیم:
- زرد یا قهوه‌ای شدن دندان‌ها (به‌ویژه نزدیک لثه‌ها)
- بوی بد مداوم دهان (حتی پس از مسواک زدن)
- التهاب و قرمزی لثه‌ها
- خونریزی هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن
- حساسیت دندان‌ها نسبت به گرما یا سرما
- عقب‌نشینی لثه‌ها یا بلندتر دیده شدن دندان‌ها
- احساس زبری یا زبری غیرطبیعی روی دندان‌ها
- لق شدن دندان‌ها در موارد پیشرفته
اگرچه روش‌های خانگی مانند استفاده از جوش شیرین یا دهان‌شویه‌های طبیعی می‌توانند به کاهش جرم‌های سطحی کمک کنند، اما برای پاکسازی کامل و جلوگیری از آسیب‌های احتمالی، مراجعه به دندانپزشک و انجام جرمگیری حرفه‌ای توصیه میشود.
جرم گیری دندان چیست؟
جرمگیری دندان که به آن «بروساژ دندان» نیز گفته میشود، یک روش درمانی در دندانپزشکی است که برای پاکسازی پلاک‌ها و جرم‌های جمع‌شده روی سطح دندان و زیر خط لثه صورت می‌گیرد. این درمان توسط دندانپزشک و با استفاده از ابزارهای تخصصی مانند اسکیلر انجام میشود. هدف از جرمگیری، پیشگیری از بیماری‌های لثه، حفظ بهداشت دهان و همچنین سفیدتر و زیباتر شدن دندان‌ها است.
علاوه بر این، جرمگیری به رفع بوی بد دهان کمک کرده و باعث بهبود سلامت عمومی دندان‌ها و لثه‌ها میشود. در ادامه این مقاله به بررسی بیشتر روش‌های جرم گیری و دستگاه های مورد استفاده در این روش می پردازیم.
انواع جرم دندان
جرم دندان بر اساس محل تشکیل در دهان به دو نوع اصلی تقسیم میشود:
- جرم بالای لثه (Supragingival)
- جرم زیر لثه (Subgingival)
جرم بالای لثه (Supragingival)
این نوع جرم بر روی سطح دندان‌ها و بالاتر از خط لثه تشکیل میشود. جرم بالای لثه معمولاً سفید یا زردرنگ است و در اثر تجمع پلاک میکروبی و مواد معدنی بزاق، به‌ویژه در صورت عدم رعایت بهداشت دهان، به‌مرور شکل می‌گیرد
جرم زیر لثه (Subgingival)
این نوع جرم در زیر خط لثه و در عمق شیار لثه یا جیب پریودنتال تشکیل میشود. به دلیل موقعیت آن، معمولا این نوع جرم قابل مشاهده نیست و تنها با استفاده از ابزارهای تخصصی مانند اکسپلورر دندانی قابل تشخیص است. جرم زیر لثه معمولاً به رنگ قهوه‌ای تیره یا سیاه دیده میشود و می‌تواند به مشکلات جدی‌تری مانند التهاب لثه و بیماری‌های پریودنتال منجر شود.
جرم گیری دندان چگونه انجام میشود؟
برای جرم گیری دندان‌ها، روش‌های مختلفی وجود دارد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. این روش‌ها شامل جرم گیری دستی با استفاده از اسکیلرهای دستی، جرم گیری اولتراسونیک با استفاده از دستگاه‌های تخصصی و همچنین جت پلاسما یا واترجت است. هر کدام از این روش‌ها برای شرایط خاصی مناسب هستند و می‌توانند در برداشتن انواع جرم‌ها و پلاک‌های دندانی مناسب باشند. در ادامه، به بررسی هر یک از این روش‌ها خواهیم پرداخت و در انتها، تفاوت‌های آن‌ها را از نظر درد، هزینه و … شرح خواهیم داد.
روش دستی (قلم جرمگیری)
روش جرم گیری دستی یکی از قدیمی‌ترین و ساده‌ترین تکنیک‌ها برای جرم گیری دندان است. در این روش، دندانپزشک با استفاده از ابزاری به نام اسکیلر، پلاک‌ها و جرم‌های سطحی را از روی دندان‌ها پاک میکند. جرم گیری دستی بیشتر برای جرم‌های سطحی و نرم کاربرد دارد و ممکن است در نواحی حساس دهان و در افرادی که مشکلات لثه ای دارند کمی دردناک باشد؛ هزینه این روش معمولاً پایین‌تر از روش‌های دیگر است، اما ممکن است زمان انجام طولانی تری داشته و برای جرم های سخت نامناسب باشد.
روش اولتراسونیک
جرم گیری اولتراسونیک با استفاده از ارتعاشات صوتی و امواج اولتراسونیک انجام میشود. دندانپزشک در این روش می‌تواند جرم‌های سخت و عمیق را از روی سطح دندان و زیر لثه پاکسازی کند. ابزار اولتراسونیک که به آن اسکیلر اولتراسونیک گفته میشود، با ایجاد لرزش‌های سریع جرم‌ها را از سطح دندان جدا میکند. این روش معمولاً سریع‌تر از روش دستی انجام میشود و نتیجه بهتری هم دارد. هزینه این روش به نسبت روش دستی کمی بیشتر است.
دستگاه کویترون یکی از رایج‌ترین برندهای جرمگیری اولتراسونیک در دندانپزشکی ایران به شمار می‌رود. این دستگاه با ایجاد ارتعاشات بسیار ریز و پرسرعت، پلاک‌ها و جرم‌های سخت را به خوبی از سطح دندان‌ها و زیر لثه جدا میکند.
روش جت پلاسما (واترجت)
در روش جت پلاسما یا واترجت، از فشار آب زیاد و مواد پلاسما برای پاکسازی جرم دندان استفاده میشود. این روش کاملاً بدون درد و نسبتاً سریع است، زیرا فشار آب جرم‌ها را از دندان‌ها جدا میکند. این تکنیک برای پاکسازی جرم‌های سخت و مقاوم بسیار مناسب است. اما هزینه این روش معمولاً از سایر روش‌ها بیشتر است و ممکن است در کلینیک های ایران کمتر استفاده شود.
مقایسه کلی روش‌های جرمیگری با یکدیگر را در جدول زیر مشاهده می‌کنید:
| روش جرمگیری | توضیحات | جرم‌های عمقی یا سطحی | درد | هزینه |
|---|---|---|---|---|
| روش دستی (اسکیلر دستی) | استفاده از ابزار دستی برای از بین بردن جرم‌های دندان. | جرم‌های سطحی | معمولی | کم |
| جرمگیری با اولتراسونیک | ایجاد لرزش‌های ریز اما پر سرعت برای شکستن و از بین بردن جرم‌ها. | هر دو | کم | متوسط |
| جت پلاسما یا واترجت | استفاده از جریان آب پرفشار برای حذف جرم‌ها و پلاک‌ها. | هر دو | بسیار کم | بالا |
مراحل جرم گیری دندان
جرم گیری دندان یک فرآیند تخصصی است و در مطب دندانپزشک در چند مرحله انجام میشود. قبل از هر کاری دندانپزشک دندان‌ها و لثه‌ها را برای شناسایی مقدار جرم و وضعیت سلامت دهان بررسی میکند؛ سپس روش جرم گیری را با توجه به نیاز و شرایط فرد انتخاب کرده و سه مرحله اصلی جرمگیری را طی میکند:
- استفاده از بی‌حسی موضعی: برای کاهش درد و ناراحتی بیمار، دندانپزشک ابتدا ناحیه مورد نظر را بی‌حس میکند.
- جرم گیری دندان: در این مرحله، با استفاده از ابزارهای دستی یا دستگاه‌های اولتراسونیک یا واترجت پلاک‌ها و تارتار از روی دندان‌ها و زیر خط لثه پاکسازی می‌شوند.
- روت پلنینگ (صاف‌کردن ریشه): در صورت لزوم، سطح ریشه دندان‌ها صاف میشود تا از تجمع مجدد پلاک جلوگیری شود.
هزینه جرمگیری دندان در 1404
هزینه جرم گیری دندان در سال ۱۴۰۴ بسته به عوامل مختلفی متغیر است. در مراکز خصوصی، هزینه جرم گیری دندان معمولاً بین ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ تا ۲٬۰۰۰٬۰۰۰ تومان برای دو فک برآورد میشود. عوامل مختلفی بر هزینه جرم گیری دندان تاثیرگذار هستند. شدت جرم، چه سطحی و چه عمیق، می‌تواند تأثیر زیادی بر هزینه داشته باشد. همچنین تعداد فک‌ها نیز نقش مهمی دارد؛ زیرا هزینه هر فک به‌صورت جداگانه محاسبه میشود. روش‌های استفاده‌شده نیز تأثیرگذار هستند؛ به‌عنوان مثال، استفاده از ابزارهای دستی، اولتراسونیک یا واتر جت می‌تواند بر هزینه نهایی تاثیر بگذارد.
آیا بیمه هزینه خدمات جرم گیری را پوشش می‌دهد؟
برخی بیمه‌های درمانی پایه مانند تأمین اجتماعی و نیروهای مسلح خدمات جرم گیری را تحت پوشش قرار می‌دهند. در مراکز دولتی، این خدمات ممکن است به‌صورت رایگان یا با هزینه‌ای کمتر ارائه شوند.
بهترین زمان جرم گیری؛ چه زمانی باید جرمگیری دندان انجام شود؟
جرم گیری دندان باید به‌طور منظم و بسته به وضعیت دندان‌ها و لثه‌ها انجام شود. معمولاً توصیه میشود که جرم گیری دندان‌ها هر 6 ماه یک‌بار یا سالی یک‌بار انجام شود؛ اما این زمان‌بندی ممکن است برای هر فرد متفاوت باشد و بسته به شرایط خاص دهان و دندان‌ها تغییر کند.
اگر دندان‌هایتان به طور طبیعی مستعد تجمع پلاک و جرم هستند یا اگر مشکلات لثه‌ای مانند التهاب لثه یا خونریزی لثه دارید، ممکن است نیاز به جرم گیری مکرر داشته باشید. همچنین، در صورت مشاهده علائمی مانند بوی بد دهان، تغییر رنگ دندان‌ها، حساسیت دندان‌ها یا احساس ناراحتی در لثه‌ها، بهتر است فوراً با دندانپزشک مشورت کنید تا در صورت لزوم جرم گیری انجام شود.
آیا جرمگیری دندان ضرر دارد؟
برخی افراد نگرانی‌هایی درباره تأثیر جرمگیری بر سلامت دندان‌هایشان دارند. در ادامه، دو باور رایج مردم درباره عوارض جرمگیری را از لحاظ علمی بررسی خواهیم کرد.
1- آیا جرمگیری دندان را خراب میکند؟
یکی از باورهای رایج این است که جرم گیری می‌تواند به دندان‌ها آسیب برساند و آن‌ها را خراب کند. در حقیقت، اگر جرم گیری به‌درستی و توسط دندانپزشک ماهر انجام‌شود، نه‌تنها به دندان‌ها آسیب نمی‌زند بلکه به حفظ سلامت آن‌ها کمک میکند. این فرآیند با حذف جرم‌ها و پلاک‌های تجمع‌یافته، از پوسیدگی، کرم خوردگی و بیماری‌های لثه جلوگیری میکند.
2- آیا جرمگیری مینای دندان را نازک میکند؟
همچنین، برخی افراد نگران این هستند که جرم گیری باعث نازک شدن مینای دندان میشود. در صورتی که اگر جرم گیری به‌درستی و با استفاده از ابزارهای مناسب انجام شود، هیچ‌گونه تاثیر منفی بر مینای دندان ندارد. در واقع، جرم گیری می‌تواند به‌عنوان یک پیشگیری‌کننده از مشکلات دندانی عمل کند و به حفظ سلامت دندان‌ها کمک نماید.
مزایای جرم گیری دندان
جرم گیری دندان با حذف جرم و پلاک دندان، از بروز مشکلات مختلفی همچون بیماری‌های لثه، بوی بد دهان و تحلیل لثه جلوگیری میکند. علاوه بر این، جرم گیری می‌تواند به زیبایی لبخند شما کمک کند و در سفیدتر شدن دندان‌ها موثر باشد. در ادامه، به بررسی تک‌تک این مزایا خواهیم پرداخت.
پیشگیری از بیماری‌های لثه مانند التهاب و خونریزی لثه
زمانی که پلاک‌ها و رسوبات تارتار دندان در اطراف دندان‌ها و زیر خط لثه تجمع میکنند، باعث التهاب و عفونت لثه می‌شوند. این التهاب در صورتی که درمان نشود، می‌تواند به تحلیل بافت لثه منجر شود. جرم گیری با برداشتن این رسوبات، از ایجاد این مشکلات جلوگیری کرده و سلامت لثه‌ها را حفظ میکند.
کاهش بوی بد دهان
پلاک‌های میکروبی که به طور مداوم روی دندان‌ها و لثه‌ها جمع می‌شوند، می‌توانند محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ها فراهم کنند. فعالیت این باکتری‌ها باعث تولید گازهای بدبو میشود که عامل اصلی بوی نامطبوع دهان هستند. جرم گیری منظم این باکتری‌ها را از بین برده و به بهبود بوی دهان کمک میکند.
زیباتر شدن ظاهر دندان‌ها
پلاک‌ها و تارتار که به مرور زمان بر روی دندان‌ها تجمع میکنند، باعث تیرگی و زرد شدن دندان‌ها می‌شوند. با برداشتن این رسوبات، رنگ دندان‌ها به طور طبیعی روشن‌تر میشود و لبخندی زیباتر و جذاب‌تر خواهید داشت.
کمک به درمان سریع‌تر سایر مشکلات دهان، دندان و لثه
جرمگیری می‌تواند به درمان سریع‌تر بیماری‌های دهان و دندان مانند التهاب لثه کمک کند. برای مثال زمانی که لثه‌ها دچار التهاب می‌شوند، جرم و پلاک‌های موجود در نواحی زیر خط لثه التهاب را تشدید میکنند. با انجام جرم گیری، این رسوبات از بین رفته و کمک زیادی به درمان دیگر بیماری های دهان میکند.
اگر به هر دلیلی دندان را جرمگیری نکنیم چه میشود؟
جرم گیری دندان به دلیل جلوگیری از تجمع جرم و پلاک میکروبی ضروری است. اگر دندان‌ها به‌طور منظم جرم گیری نشوند:
- پلاک های میکروبی در سطح دندان و زیر لثه به جرم های سخت تبدیل میشود.
- ریسک ابتلا به بیماری هایی مانند التهاب لثه، خونریزی لثه‌ها و … افزایش می‌یابد.
- جرم دندان ها باعث افزایش بوی بد دهان و تغییر رنگ دندان ها به مرور زمان می‌شوند.
عوارض جرم گیری دندان
همانطور که گفتیم، جرم گیری دندان یکی از روش‌های مناسب در درمان بیماری‌های لثه است؛ اما مانند هر درمان پزشکی دیگری، ممکن است با عوارضی همراه باشد. در ادامه، به بررسی برخی از این عوارض می‌پردازیم:
- حساسیت دندان‌ها: پس از انجام جرم گیری، برخی افراد ممکن است دچار حساسیت موقت در دندان‌ها شوند. این حساسیت معمولاً پس از چند روز کاهش می‌یابد.
- التهاب و خونریزی لثه بعد از جرم گیری: در برخی موارد، ممکن است لثه‌ها پس از جرم گیری دچار التهاب و خونریزی خفیف شوند. این علائم معمولاً پس از چند روز بهبود می‌یابند.
- عفونت‌های لثه: اگرچه نادر است، اما در برخی موارد ممکن است پس از جرم گیری، عفونت‌های لثه‌ای ایجاد شوند. رعایت بهداشت دهان و مصرف داروهای تجویز شده توسط دندانپزشک می‌تواند از بروز این مشکل جلوگیری کند.
مراقبت های قبل و بعد جرمگیری دندان
انجام مراقبت‌های قبل و بعد از جرم گیری دندان بسیار مهم هستند تا فرآیند بهبودی به بهترین نحو انجام شده و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود.
مراقبت‌های قبل از جرمگیری
- مشاوره با دندانپزشک: قبل از انجام جرم گیری، حتماً با دندانپزشک خود مشورت کنید تا وضعیت دهان و دندان‌ها بررسی شود و در صورت وجود هر گونه مشکل لثه‌ای یا دندانی، آن را حل کنید.
- اطلاع‌رسانی در مورد بیماری‌ها: اگر به بیماری‌های خاصی مانند دیابت یا مشکلات قلبی مبتلا هستید، به دندانپزشک اطلاع دهید تا روش درمان متناسب با شرایط شما انتخاب و انجام شود.
- نوشیدن آب کافی: قبل از جرم گیری، آب کافی بنوشید تا دهان مرطوب بماند و فرآیند درمان راحت‌تر انجام شود.
- عدم مصرف مواد تحریک‌کننده لثه و دهان: 24 ساعت قبل از درمان از مصرف مواد غذایی اسیدی یا چای و قهوه که می‌توانند باعث تحریک لثه شوند، خودداری کنید.
مراقبت‌های بعد از جرمگیری
- دقت در بهداشت دهان: پس از جرم گیری، به بهداشت دهان خود بیشتر توجه کنید. مسواک زدن حداقل دو بار در روز و استفاده از نخ دندان کمک میکند تا از تشکیل مجدد پلاک و جرم جلوگیری شود.
- اجتناب از مواد غذایی سخت و داغ: پس از جرم گیری، لثه‌ها ممکن است حساس شوند. بنابراین، از مصرف غذاهای سخت، داغ یا خیلی سرد برای چند روز خودداری کنید.
- استفاده از دهانشویه ضدعفونی‌کننده: در صورتی که دندانپزشک توصیه کرد، می‌توانید از دهانشویه ضدعفونی‌کننده برای کاهش التهاب لثه‌ها استفاده کنید.
- مراجعه به دندانپزشک: بعد از چند هفته، مراجعه مجدد به دندانپزشک برای بررسی وضعیت لثه‌ها و دندان‌ها توصیه میشود.
- اجتناب از نوشیدنی و مواد غذایی رنگی: پس از جرم گیری، ممکن است دندان ها نسبت به مواد غذایی رنگی حساسیت پیدا کرده و رنگ بگیرد. از مصرف نوشیدنی ها و مواد غذایی رنگی برای چند روز خودداری کنید.
جرم گیری چه تفاوتی با بلیچینگ دارد؟
جرم گیری دندان و بلیچینگ دو فرآیند متفاوت با اهداف مختلف هستند. جرم گیری دندان به منظور از بین بردن جرم‌ها و پلاک‌های میکروبی که بر روی دندان‌ها تجمع یافته‌اند، انجام میشود. این فرآیند به پاکسازی دندان‌ها و لثه‌ها کمک کرده و از بروز بیماری‌های لثه و پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری میکند. جرم گیری معمولاً به رفع لکه‌های سطحی دندان‌ها و بهبود سلامت دهان می‌پردازد.
در مقابل، بلیچینگ دندان یک روش سفیدکننده است که هدف آن روشن‌تر کردن رنگ دندان‌ها و از بین بردن لکه‌های عمقی ناشی از غذاها، نوشیدنی‌ها یا مصرف دخانیات است. بلیچینگ می‌تواند دندان‌ها را به درجات مختلف سفیدتر کند، اما این فرآیند تأثیری بر سلامت دندان‌ها و لثه‌ها ندارد.
به‌طور خلاصه، جرم گیری برای حفظ سلامت دندان‌ها و پیشگیری از بیماری‌های دهان است، در حالی که بلیچینگ تنها به زیبایی و سفید کردن دندان‌ها توجه دارد.
جمع‌بندی
برخلاف تصور رایج، جرم گیری نه‌تنها باعث خرابی دندان‌ها نمی‌شود، بلکه اگر توسط یک پزشک متخصص و باتجربه انجام شود، می‌تواند نقش مهمی در حفظ سلامت لثه، جلوگیری از پوسیدگی دندان و ایجاد حس طراوت در دهان داشته باشد.
انتخاب درست دندانپزشک، نقش مهمی در نتیجه این درمان حرفه ای دارد. پزشک 24 اینجاست تا به شما در انتخاب درست دندانپزشک کمک کند و خیالتان را از هر نظر راحت کند. در این مقاله به‌طور کامل و از صفر به معرفی جرم گیری دندان پرداختیم و سعی کردیم تمام ابعاد آن را به زبان ساده بررسی کرده و نگرانی‌های شما را برطرف کنیم.
