کاشت مو یکی از راه های افزایش اعتماد به نفس از دست رفته است. روش های مختلف کاشت مو را در مقالات گذشته بررسی کردیم و در این دمقاله به تفاوت دو روش FIT و FCI میپردازیم.
مقایسه روش‌های کاشت موی FIT و FCI
روش FIT (مخفف Follicular Isolation Technique) یکی از روش‌های رایج و کم‌تهاجمی کاشت مو است که در آن گرافت‌های مو به صورت واحدهای فولیکولی تک‌به‌تک از ناحیه‌دهنده (معمولاً پشت سر) برداشت شده و در نواحی کم‌مو یا طاس کاشته می‌شوند. این روش نیازی به برش نواری پوست سر ندارد و لذا بخیه و اسکار خطی بر جای نمی‌گذارد. کاشت مو به روش FIT تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و درد و خونریزی حداقل دارد. اگرچه FIT نسبت به روش‌های قدیمی‌تر (مانند FUT) عوارض کمتری دارد، اما برای دستیابی به تراکم بالاتر ممکن است به چند جلسه نیاز باشد و موفقیت آن وابسته به داشتن بانک موی کافی در فرد است.
روش FCI (مخفف Follicular Cell Implantation یا کاشت مو با سلول‌های بنیادی) یک تکنیک نوین و پیشرفته در حال تحقیق است که در آن به‌جای برداشت تعداد زیادی گرافت، تنها تعداد کمی فولیکول مو از فرد گرفته شده و سلول‌های بنیادیِ موجود در پاپیلای پوست آنها در آزمایشگاه کشت و تکثیر می‌شوند. پس از چند هفته، سلول‌های تکثیرشده که قادر به ایجاد فولیکول‌های جدید هستند به پوست سر فرد تزریق می‌گردند تا موهای جدید رشد کنند. این فناوری امکان تولید تعداد بسیار بیشتری فولیکول نسبت به بانک موی اولیه را فراهم می‌کند و برای افرادی که بانک موی ضعیفی دارند بسیار امیدوارکننده است. با این حال، لازم به ذکر است که کاشت مو به روش FCI همچنان در مرحله تحقیقات آزمایشگاهی قرار دارد و هنوز به‌طور گسترده روی انسان اجرا نشده است. در ادامه، مقایسه جامعی بین دو روش FIT و FCI در جنبه‌های مختلف ارائه شده است:
معیار مقایسه | روش FIT (استخراج فولیکولی) | روش FCI (سلول‌های بنیادی) |
نحوه استخراج گرافت‌ها | با پانچ دستی/موتوری، فولیکول‌های مو به‌صورت تک‌تک از بانک مو (پشت سر یا اطراف سر) برداشت می‌شوند. نیازی به برش نواری نیست و گرافت‌ها دانه‌دانه خارج می‌گردند. | برداشت تنها یک نمونه کوچک از پوست حاوی چند فولیکول از بانک مو؛ سپس جداسازی سلول‌های بنیادی فولیکولی و تکثیر آنها در محیط آزمایشگاهی (تبدیل چند فولیکول به صدها فولیکول). |
روش کاشت گرافت‌ها | پس از آماده‌سازی گرافت‌ها، جراح با ایجاد شکاف‌های بسیار ظریف در ناحیه دریافت‌کننده، گرافت‌های مو را تک‌به‌تک در محل‌های طاس قرار می‌دهد (کاشت دستی با پنس یا قلم مخصوص). هر گرافت در جهت مناسب خواب مو کاشته می‌شود تا نتیجه طبیعی باشد. | پس از تکثیر سلول‌ها، ماده حاوی سلول‌های فولیکولی جدید به‌صورت تزریق زیرجلدی به پوست سر ناحیه طاس وارد می‌شود. به این ترتیب سلول‌های کاشته‌شده در پوست، فولیکول‌های موی جدید تشکیل داده و شروع به رشد می‌کنند. (کاشت به شکل تزریق به جای کاشت فیزیکی گرافت‌های قابل مشاهده) |
نیاز به تراشیدن موها | بله. برای دسترسی به فولیکول‌ها در روش FIT معمولاً باید موهای ناحیه‌دهنده (پشت سر) کوتاه یا تراشیده شوند. اغلب کل سر را نیز برای کاشت یکنواخت می‌تراشند، هرچند در برخی موارد می‌توان با تراشیدن موضعی بانک مو کار را انجام داد. | خیر، نیاز به تراشیدن کامل موهای سر نیست. چون تنها یک قطعه کوچک پوست حاوی فولیکول برداشته می‌شود، باقی موهای اطراف می‌توانند آن را پوشش دهند. همچنین کاشت سلولی به روش تزریق باعث می‌شود نیازی به تراشیدن موی ناحیه گیرنده نباشد (مگر مقدار کمی برای دید بهتر در حین تزریق). |
درد و ناراحتی حین/بعد از عمل | حداقل است. عمل با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و بیمار حین برداشت و کاشت درد چندانی حس نمی‌کند. پس از عمل ممکن است ناحیه‌دهنده و کاشت دچار کمی درد، سوزش یا ورم شود که با مسکن‌های تجویز‌شده طی چند روز برطرف می‌شود. به‌طور کلی FIT یک روش کم‌درد محسوب می‌شود. | بسیار کم است. مرحله برداشت نمونه و نیز مرحله تزریق سلول‌های جدید تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌گردد، لذا حین عمل درد ناچیزی احساس می‌شود. پس از کاشت به روش FCI به دلیل نبود برش و بخیه، ناراحتی بیمار حداقل خواهد بود؛ ممکن است مختصری التهاب یا خارش خفیف در محل‌های تزریق احساس شود که موقتی است. |
دوران نقاهت و بهبودی | نسبتاً کوتاه است. به دلیل زخم‌های کوچک و نبود برش بزرگ، ترمیم نواحی دهنده و گیرنده سریع‌تر انجام می‌شود. معمولاً طی ۷ تا ۱۰ روز زخم‌های ریز بهبود یافته و فرد می‌تواند بعد از چند روز استراحت به کارهای روزمره بازگردد. مراقبت دقیق در دو هفته اول (عدم فشار یا خارش محل کاشت) برای نتایج بهتر توصیه می‌شود. | بسیار سریع و راحت است. چون تنها یک زخم بسیار کوچک در بانک مو وجود دارد و کاشت از طریق تزریق انجام شده، عملاً برشی برای التیام یافتن وجود ندارد. ممکن است محل تزریق کمی قرمز یا حساس شود که ظرف چند روز برطرف می‌گردد. بیمار می‌تواند خیلی زود به فعالیت‌های عادی بازگردد. البته رویش موهای جدید چند ماه زمان می‌برد و در این مدت باید صبور بود. |
میزان تراکم موی کاشته‌شده | متوسط (وابسته به بانک مو). در یک جلسه FIT معمولاً بین ۱۵۰۰ تا ۲۵۰۰ گرافت کاشته می‌شود (معادل ۴۰۰۰ تا ۸۰۰۰ تار مو) که تراکمی در حد طبیعی ایجاد می‌کند. تراکم نهایی به میزان گرافت‌های قابل برداشت محدود است و معمولاً از برخی روش‌های پیشرفته‌تر کمتر است. برای تراکم‌های خیلی بالا شاید نیاز به تکرار جلسات باشد. | بسیار بالا (بدون محدودیت بانک مو). در روش FCI می‌توان عملاً هر میزان فولیکول موردنیاز را در آزمایشگاه تکثیر کرد و کاشت، لذا دستیابی به موهایی پرتراکم‌تر امکان‌پذیر است. حتی در افراد با طاسی گسترده، این روش پتانسیل ایجاد پوشش پرپشت مو را دارد. تراکم حاصل بیشتر به میزان سلول تکثیرشده و دقت تزریق وابسته است و نه به حجم بانک موی اولیه. |
طبیعی بودن خط رویش | بسیار خوب است. به دلیل کاشت دقیق گرافت‌های کوچک در زاویه و جهت مناسب، نتایج FIT معمولاً خط رویشی طبیعی و غیرقابل تشخیص از موی طبیعی فرد ایجاد می‌کند. مهارت پزشک در طراحی خط مو و کاشت گرافت‌ها تعیین‌کننده طبیعی‌بودن نتیجه است. در گذشته گاهی خط رویش کاشت‌ها مصنوعی به نظر می‌رسید، اما با تکنیک FIT این مشکل به حداقل رسیده است. | انتظار می‌رود عالی باشد. چون موهای جدید از سلول‌های خود فرد رشد می‌کنند، ویژگی‌های یکسان با سایر موهای سر دارند. علاوه بر این، با روش FCI می‌توان تا حدی جهت رویش و ضخامت موهای جدید را تحت کنترل درآورد، چرا که در محیط کشت قابل تنظیم‌اند. بنابراین در صورت انجام صحیح، خط رویش بسیار طبیعی خواهد بود. البته توزیع یکنواخت سلول‌های تزریق‌شده و مهارت پزشک در این امر نیز موثر است؛ در صورت عدم دقت، احتمال تفاوت جزئی در تراکم نواحی مختلف وجود دارد که باید مدنظر قرار گیرد. |
احتمال باقی‌ماندن اسکار (جای زخم) | بسیار کم. در FIT هیچ برش بزرگی ایجاد نمی‌شود، بلکه تنها سوراخ‌های بسیار ریز محل برداشت هر فولیکول باقی می‌ماند که به صورت نقطه‌های کوچک التیام می‌یابد. این نقاط در زیر موهای با کمی بلندشدن کاملاً مخفی می‌شوند و حتی با موی کوتاه هم چندان قابل تشخیص نیستند. اسکار خطی جراحی در این روش وجود ندارد. | ناچیز است. در روش FCI به دلیل عدم ایجاد برش و بخیه، اسکار قابل مشاهده‌ای برجای نمی‌ماند. فقط یک زخم کوچک ناشی از برداشت نمونه در پشت سر ایجاد می‌شود که آن هم به خوبی التیام می‌یابد و زیر موهای اطراف پنهان می‌شود. محل‌های تزریق در جلوی سر نیز پس از مدت کوتاهی بدون بر جای گذاشتن رد مشخص، خوب می‌شوند. |
مدت زمان انجام عمل | حدود ۴ تا ۸ ساعت برای هر جلسه (بسته به تعداد گرافت‌های کاشته‌شده). معمولاً یک جلسه برای کاشت مو کافی است، اما در صورتی که ناحیه طاسی خیلی وسیع باشد یا نیاز به گرافت‌های بیشتر باشد، ممکن است عمل در ۲ روز پیاپی یا طی چند جلسه مجزا انجام شود. زمان یادشده شامل مرحله برداشت و کاشت در همان جلسه است. | مرحله جراحی (برداشت نمونه) کوتاه است (چند دقیقه تا حداکثر یک ساعت)، اما فرآیند آزمایشگاهی تکثیر سلول‌ها چند هفته تا چند ماه زمان می‌برد. پس از آماده‌شدن سلول‌ها، جلسه کاشت (تزریق) ممکن است چند ساعت طول بکشد که خود عمل کاشت خیلی طولانی نیست. با این حال در مجموع از آغاز تا رویش نهایی موها فرآیندی زمان‌برتر از FIT است، چون باید منتظر مرحله کشت و رشد سلول‌ها بود. به بیان دیگر، زمان کل پروسه FCI (از برداشت تا مشاهده نتیجه) طولانی‌تر از یک عمل کاشت موی معمول است. |
تعداد جلسات موردنیاز | ۱ تا ۲ جلسه معمولاً کافی است. در بسیاری موارد کاشت FIT در یک جلسه انجام می‌شود؛ با این حال اگر منطقه طاسی بزرگ باشد یا فرد تراکم بیشتری بخواهد، کاشت می‌تواند طی دو یا چند جلسه صورت گیرد. معمولاً بین جلسات فاصله زمانی وجود دارد تا بانک مو برای برداشت‌های بعدی ترمیم شود. به طور کلی، FIT نسبت به روش‌هایی مثل FUT نیاز به جلسات بیشتری برای پوشش همان وسعت طاسی داشت و به همین دلیل برخی مراکز مدرن‌تر آن را کمتر به‌کار می‌برند. | حداقل ۲ مرحله دارد. در روش FCI ابتدا یک جلسه جهت برداشت فولیکول‌های نمونه و ارسال به آزمایشگاه انجام می‌شود و در تاریخی دیگر (پس از تکثیر موفق سلول‌ها) یک جلسه برای تزریق و کاشت موهای جدید برگزار می‌گردد. بنابراین همیشه فاصله زمانی چند هفته‌ای تا چند ماهه بین مراحل وجود دارد. بسته به وسعت ناحیه طاس، ممکن است حجم سلول‌های تکثیرشده طی یک جلسه تزریق پوشش کامل دهد؛ در غیر این صورت می‌توان جلسات تزریق را تکرار کرد. در مجموع تعداد مراحل این روش نسبت به کاشت‌های سنتی بیشتر (شامل فاز آزمایشگاه + فاز کاشت) اما تعداد دفعات ورود به اتاق عمل برای کاشت ممکن است یک یا دو نوبت باشد. |
مناسب بودن برای انواع ریزش مو | مناسب برای طاسی با الگوی مردانه/زنانه در مراحل خفیف تا متوسط. افرادی که بانک موی پشت سر و اطراف خوبی دارند بهترین کاندیدای FIT هستند. در طاسی‌های خیلی گسترده (که بانک مو محدود است) این روش کمتر توصیه می‌شود، زیرا ممکن است نتواند همه مناطق را پوشش دهد. FIT برای افراد جوان‌تر که ریزش موی آنها هنوز در حال پیشرفت است نیز چندان ایده‌آل نیست؛ معمولاً توصیه می‌شود کاشت مو پس از تثبیت نسبی ریزش (اواخر ۲۰ یا بعد از ۳۰ سالگی) انجام شود تا نیاز به تکرار کمتر شود. | مناسب برای طیف وسیعی از افراد با ریزش مو، حتی کسانی که بانک موی بسیار ضعیف یا طاسی گسترده دارند. این روش می‌تواند برای مردان و زنان با الگوهای مختلف ریزش مو (آندروژنیک، منطقه‌ای و …) به کار رود. همچنین در افرادی که پوست سر حساس یا اسکاردار دارند مفید است چون تهاجم جراحی کمی دارد. تنها گروهی که فعلاً کاندید خوبی برای FCI نیستند، بیماران مبتلا به اختلالات خودایمنی فعال هستند که ممکن است سلول‌های کاشته‌شده را پس بزنند. به طور کلی، هر فردی که به دلایل ژنتیکی یا غیرو دچار کم‌مویی شده و بانک موی کافی برای روش‌های سنتی ندارد، در آینده می‌تواند امیدوار به استفاده از FCI باشد. |
هزینه تقریبی در ایران | نسبتاً متعادل و قابل پیش‌بینی است. هزینه کاشت مو به روش FIT در سال ۱۴۰۴ حدود ۱۴ تا ۲۵ میلیون تومان متغیر بوده است. این مبلغ بسته به تعداد گرافت‌های کاشته‌شده، دستمزد پزشک و کلینیک، و خدمات جانبی ممکن است کمتر یا بیشتر شود. به طور کلی چون در FIT از تجهیزات پیچیده خبری نیست، هزینه آن از برخی روش‌های اتوماتیک جدید کمتر است. | بسیار بالا و هنوز نامشخص. از آنجا که روش FCI در حال حاضر به صورت تجاری ارائه نمی‌شود، قیمت دقیقی برای آن تعیین نشده است. اما بدلیل نیاز به تجهیزات پیشرفته آزمایشگاهی و فرآیند تکثیر سلولی پرهزینه، انتظار می‌رود هزینه FCI به‌مراتب بالاتر از روش‌های معمول باشد. به عنوان برآورد، ممکن است چندین برابر هزینه یک کاشت FIT یا روش‌های مشابه تمام شود. اجرای این روش در ایران منوط به تکمیل پژوهش‌ها و کسب مجوزهای لازم در آینده است. |
مزایا (نکات مثبت) | – کم‌تهاجمی و تقریباً بدون درد (بدون نیاز به بیهوشی عمومی)؛- بدون برش جراحی، بخیه و اسکار خطی (جای زخم قابل مشاهده بر جا نمی‌گذارد)؛- دوران نقاهت کوتاه و بازگشت سریع‌تر به فعالیت‌های عادی؛- امکان طراحی خط رویش طبیعی به دلیل کاشت ظریف گرافت‌های تکی؛- عوارض محدود (تورم و درد خفیف) و ریسک پایین عفونت یا مشکلات جدی. | – عدم نیاز به بانک موی گسترده (قابل انجام حتی برای افراد با بانک موی بسیار ضعیف)؛- دستیابی به تراکم موی بالا و پرپشت، مناسب برای طاسی‌های وسیع؛- موهای کاشته‌شده دائمی و با ویژگی‌های موی خود فرد؛ احتمال موفقیت قطعی (در تئوری)؛- روش بدون جراحی و بخیه (حداقل تهاجم و خونریزی)؛- امکان تقویت و کنترل مشخصاتی مانند قطر تار مو و حالت (مجعد یا صاف بودن) در مرحله کشت آزمایشگاهی؛- کیفیت بالای فولیکول‌های کاشته‌شده (گزینش و تکثیر بهترین سلول‌ها در محیط کنترل‌شده آزمایشگاه). |
معایب (نکات منفی) | – وابستگی به وجود بانک موی کافی؛ در افراد با موی دهنده کم، قابل انجام نیست یا نتیجه محدود خواهد داشت؛- نیاز به جلسات مکرر در صورت وسیع‌بودن طاسی یا تمایل به تراکم خیلی بالا (فرآیند زمان‌بر برای کاشت تعداد زیاد گرافت)؛- احتمال آسیب دیدن بخشی از فولیکول‌ها در حین برداشت دستی توسط تکنسین کم‌تجربه (مهارت تیم در نتیجه نهایی بسیار مؤثر است)؛- تراکم ایجادشده در یک جلسه به اندازه روش‌های نوین‌تر (مثل SUT یا FCI) نیست؛- در صورت پیشروی ریزش مو یا نیاز به کاشت مجدد پس از سال‌ها، بانک موی باقیمانده ممکن است محدود شده باشد. | – تجربی و در دست تحقیق بودن؛ هنوز به مرحله کاربرد وسیع بالینی نرسیده و تاییدیه‌های علمی نهایی را نگرفته است؛- بسیار زمان‌بر بودن کل فرآیند (از برداشت تا نتیجه ممکن است نزدیک به یک سال طول بکشد)؛- هزینه بسیار بالا نسبت به روش‌های رایج به دلیل نیاز به تکنولوژی آزمایشگاهی پیشرفته؛- نامشخص بودن کامل نتایج درازمدت و عوارض احتمالی (به‌دلیل جدید بودن متد، هنوز داده‌های پیگیری بلندمدت وجود ندارد)؛- عدم امکان استفاده برای بیماران با برخی شرایط خاص (مثلاً بیماری‌های خودایمنی فعال) به‌دلیل ریسک پس‌زدن سلول‌ها؛- نیاز به تیم متخصص و امکانات آزمایشگاهی پیشرفته که ممکن است در هر مرکزی در دسترس نباشد. |
مقاله مشابه: تفاوت کاشت مو به روش FUE و SUT
نتیجه گیری
روش FIT یک تکنیک معتبر و آزموده‌شده در کاشت مو است که مزیت اصلی آن کم‌تهاجمی بودن و بهبود سریع‌تر نسبت به روش نواری (FUT) می‌باشد. FIT در حال حاضر در ایران رایج است و نتایج طبیعی و ماندگاری را با هزینه معقول فراهم می‌کند، اما محدودیت آن وابستگی به بانک موی فرد و ضرورت انجام در چند جلسه برای پوشش نواحی وسیع است. در مقابل، روش FCI نمایانگر آینده کاشت مو محسوب می‌شود که با بهره‌گیری از سلول‌های بنیادی، مشکل کمبود بانک مو را برطرف کرده و امکان کاشت مو با تراکم دلخواه را فراهم می‌سازد. با این وجود، FCI هنوز از مرحله تحقیقات بالینی فراتر نرفته و تا تثبیت کامل ایمنی و اثربخشی آن در انسان، استفاده گسترده از این روش در کلینیک‌های ایران در حد انتظار نیست. در مجموع، تا زمان عرضه عملی FCI، روش FIT (و سایر متدهای پیشرفته‌تر مشتق از آن مانند MicroFIT یا SUT) انتخاب‌های اصلی کاشت مو در ایران هستند که هر یک باید بر اساس شرایط فرد (وسعت طاسی، بانک مو، بودجه و اولویت‌ها) توسط پزشک ارزیابی و توصیه شوند.
