سیم‌کشی‌های فلزی روی دندان‌ها را نمی‌پسندید و احساس خوبی به وجود آن‌ها در دهانتان ندارید؟ شما تنها نیستید. بسیاری از افراد به‌دلیل ظاهر نه‌چندان زیبا، تمیز کردن دشوار دندان‌ها با وجود سیم، دردهای مداوم و طولانی بودن پروسه درمان ارتودنسی ثابت، از شروع کردن این فرآیند صرف‌نظر می‌کنند.
اما خبر خوب اینکه ارتودنسی متحرک راه‌حلی ساده‌تر، کم‌دردسرتر است و به خوبی به این نوع دغدغه‌ها پایان می‌دهد. در این مقاله، تا پایان همراه ما باشید؛ زیرا قرار است به زبان ساده و کاربردی، همه‌چیز را درباره ارتودنسی متحرک به شکلی ساده یاد بگیرید. چنانچه مطالعه این مقاله از پزشک 24 برایتان مفید بود لینک آن را با افرادی که مایل هستند در مورد این موضوع بدانند به اشتراک بگذارید.
ارتودنسی متحرک چیست؟
ارتودنسی متحرک نوعی درمان ارتودنسی است که از دستگاه‌های قابل جابه‌جایی برای اصلاح ناهنجاری‌های خفیف تا متوسط دندانی استفاده می‌کند. این دستگاه‌ها، مانند پلاک‌های شفاف یا نگهدارنده‌ها، به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که فرد می‌تواند آن‌ها را برای غذا خوردن یا تمیز کردن دهان به راحتی از دهان خود خارج کند، بدون اینکه اختلالی در فرآیند ارتودنسی او ایجاد شود.
این ویژگی باعث می‌شود که ارتودنسی متحرک نسبت به بریس‌های ثابت راحت‌تر باشد و از نظر زیبایی جذاب‌تر به نظر برسد. با این حال، اثربخشی این روش به میزان همکاری شخص در استفاده منظم از پلاک بستگی دارد. گاهی حتی ممکن است دنداپزشک ارتودنسی متحرک بعد از ثابت را تجویز کند.
دستگاه‌های متحرک مانند الاینرهای شفاف (مثلا Invisalign) یا ریتینرهای هاولی می‌توانند مشکلاتی مثل شلوغی خفیف دندان‌ها، فاصله میان دندان‌ها، یا حرکات جزئی فک را اصلاح کنند.
ارتودنسی ثابت چیست؟
ارتودنسی ثابت برای درمان‌های پیچیده‌تر نظیر کراس بایت شدید، چرخش‌های زیاد دندانی یا درمان‌های ترکیبی فکی مناسب‌تر است. هرچند ارتودنسی ثابت کنترلی دقیق‌تر روی حرکت دندان‌ها دارد، اما ارتودنسی متحرک به فرد آزادی بیشتری در غذا خوردن، مسواک زدن و حضور در اجتماع می‌دهد. در نهایت، تشخیص اینکه کدام روش برای فرد مناسب‌تر است باید توسط متخصص ارتودنسی و پس از بررسی دقیق صورت گیرد.
- بهترین متخصص ارتودنسی در تهران
- بهترین متخصص ارتودنسی در مشهد
- بهترین متخصص ارتودنسی شیراز
- بهترین متخصص ارتودنسی اصفهان
- بهترین متخصص ارتودنسی رشت
با انواع ارتودنسی متحرک آشنا شوید؛ از پلاک نامرئی تا ریتینر
ارتودنسی متحرک شامل انواع مختلفی از دستگاه‌ها است که برای مرتب کردن دندان‌ها و اصلاح ناهنجاری‌های فکی استفاده می‌شوند. این دستگاه‌ها به دلیل قابلیت جابه‌جایی، راحتی در استفاده و تاثیرگذاری در درمان‌های خفیف تا متوسط، محبوبیت زیادی دارند.
با توجه به تنوع انواع ارتودنسی متحرک، انتخاب مناسب‌ترین گزینه به شرایط خاص هر فرد بستگی دارد. مشاوره با متخصص ارتودنسی به تعیین بهترین روش درمانی کمک می‌کند. در ادامه، با انواع ارتودنسی متحرک آشنا می‌شویم.
پلاک نامرئی؛ ترکیب زیبایی و عملکرد در ارتودنسی نامرئی
Clear Aligners یا پلاک‌های نامرئی از پلاستیک شفاف ساخته شده‌اند و به طور سفارشی برای هر شخص طراحی می‌شوند. آن‌ها به تدریج دندان‌ها را به موقعیت مطلوب هدایت می‌کنند و به دلیل ظاهر نامحسوس، بزرگسالان استفاده از آن را ترجیح می‌دهند. این نوع از ارتودنسی متحرک برای افرادی که به ظاهر لبخند و دندان‌هایشان اهمیت می‌دهند، مناسب است.
پلاک متحرک با فنر Z؛ راه‌حلی برای ناهنجاری‌های جزئی دندان‌ها
این پلاک‌ها برای درمان‌های خاص و با نظارت متخصص ارتودنسی استفاده می‌شوند. پلاک متحرک با فنر Z برای اعمال نیرو به دندان‌ها و حرکت آن‌ها به موقعیت مطلوب استفاده می‌شوند. فنر Z به عنوان یک جزء فعال در این پلاک‌ها عمل می‌کند و به تدریج دندان‌ها را جابه‌جا می‌کند.
پلاک فانکشنال؛ مخصوص رشد فک در کودکان و نوجوانان
پلاک فانکشنال یا Functional Appliances نوعی از دستگاه‌های ارتودنسی متحرک محسوب می‌شوند که برای اصلاح ناهنجاری‌های فکی و بهبود عملکرد فک‌ها طراحی شده‌اند.
استفاده از آن‌ها به منظور ارتودنسی برای کودکان و نوجوانان پرکاربرد است؛ چراکه به رشد صحیح فک کمک می‌کنند. پلاک‌های فانکشنال می‌توانند به صورت متحرک یا ثابت باشند و با توجه به شرایط و نیاز مراجع کننده انتخاب می‌شوند.
ریتینر؛ آخرین مرحله درمان برای حفظ مرتب بودن دندان‌ها
پس از اتمام درمان ارتودنسی، برای حفظ موقعیت جدید دندان‌ها از ریتینرها استفاده می‌شود. دو نوع رایج از ریتینرهای متحرک وجود دارد: ریتینرهای هاولی (Hawley) که از سیم و آکریلیک ساخته شده‌اند و ریتینرهای شفاف (Essix) که از پلاستیک شفاف تهیه می‌شوند. هر دو نوع به راحتی قابل جابه‌جایی هستند و به حفظ نتایج درمان کمک می‌کنند.
پلاک‌های نگهدارنده فضا (Space Maintainers)
در مواردی که دندان‌های شیری زودتر از موعد از دست می‌روند، این پلاک‌ها برای حفظ فضای لازم برای رویش دندان‌های دائمی استفاده می‌شوند. آن‌ها به جلوگیری از جابه‌جایی دندان‌های مجاور و بروز ناهنجاری‌های بعدی کمک می‌کنند.
چه کسانی کاندیدای مناسب ارتودنسی متحرک هستند؟ بررسی کامل برای بزرگسالان و کودکان
کاندیداهای مناسب برای ارتودنسی متحرک معمولا کودکان و نوجوانان در حال رشد هستند، زیرا در این سنین، استخوان‌ها و دندان‌ها انعطاف‌پذیرتر بوده و به اصلاحات بهتر پاسخ می‌دهند. البته لازم به ذکر است که ارتودنسی متحرک برای افراد در سنین مختلف، از کودکان تا بزرگسالان، مناسب است؛ با این حال، اثربخشی آن به عوامل متعددی بستگی دارد که اصلی‌ترین آن‌ها نیازهای فردی و شدت ناهنجاری است. متخصص ارتودنسی با توجه به این عوامل انجام ارتودنسی متحرک یا ثابت را تجویز می‌کند.
بزرگسالانی که نیاز به اصلاحات جزئی دارند یا به دلایل زیبایی‌شناسی ترجیح می‌دهند از دستگاه‌های کمتر قابل مشاهده استفاده کنند، می‌توانند از مزایای ارتودنسی متحرک در سنین بالا بدون هیچ محدودیتی بهره‌مند شوند. با این حال، برای ناهنجاری‌های شدیدتر، ارتودنسی ثابت گزینه مناسب‌تری خواهد بود.
کودکان ۶ تا ۱۰ سال
در این بازه سنی، استخوان‌های فک در حال رشد هستند و استفاده از دستگاه‌های متحرک می‌تواند به هدایت رشد فک و اصلاح ناهنجاری‌های اولیه کمک کند.
نوجوانان ۱۰ تا ۱۴ سال
در این دوره، ارتودنسی متحرک می‌تواند برای اصلاح مشکلات خفیف تا متوسط دندانی موثر باشد، به‌ویژه اگر نوجوانان به‌طور منظم از دستگاه استفاده کنند.
بزرگسالان
اگرچه رشد فک در بزرگسالی متوقف شده است، اما ارتودنسی متحرک همچنان برای اصلاح ناهنجاری‌های خفیف تا حتی متوسط دندانی کاربردی است. بزرگسالانی که گزینه‌ای کمتر قابل‌مشاهده را ترجیح می‌دهند اغلب از الاینرهای شفاف استفاده می‌کنند.
مراحل ارتودنسی متحرک؛ از قالب‌گیری دندان تا ساخت پلاک اختصاصی
فرآیند درمان با ارتودنسی متحرک شامل مراحل دقیقی است که از قالب‌گیری دندان تا ساخت پلاک اختصاصی را در بر می‌گیرد. توجه به تمامی مراحل از قبیل قالب‌گیری دندان، ساخت پلاک، آموزش و پیگیری مداوم، مهم است و کلید موفقیت درمان ارتودنسی متحرک محسوب می‌شود. هر مرحله نقشی اساسی در حرکت صحیح دندان‌ها و ایفا می‌کند و در این مسیر همکاری زیباجو را می‌طلبد.
مرحله اول: قالب‌گیری دندان
در نخستین مرحله از درمان، متخصص ارتودنسی با استفاده از موادی مانند آلژینات یا اسکن دیجیتال سه‌بعدی، از دندان‌های فرد قالب‌گیری می‌کند. این قالب، پایه‌ای برای ساخت پلاک ارتودنسی متحرک به شمار می‌رود و باید بسیار دقیق و بدون خطا باشد.
مرحله دوم: ساخت پلاک ارتودنسی متحرک
پس از ارسال قالب ارتودنسی متحرک به لابراتوار، تکنسین با ساخت مدل گچی یا دیجیتالی، کار ساخت پلاک را آغاز می‌کند. مواد متداول برای ساخت پلاک شامل آکریلیک برای بدنه و سیم فولادی ضدزنگ برای فنرها و اجزای نگهدارنده است. در این مرحله ممکن است از طراحی‌های خاصی مانند فنر Z یا پلاک فانکشنال استفاده شود.
مرحله سوم: تحویل و آموزش استفاده
در جلسه بعدی، پلاک متحرک آماده شده به شخص تحویل داده می‌شود. پزشک آن را در دهان فرد قرار می‌دهد و از نظر تطابق، کارایی و راحتی بررسی می‌کند. سپس او آموزش می‌بیند که چگونه پلاک را به‌درستی درآورد، تمیز کند و روزانه به مدت مشخصی از آن استفاده کند.
مرحله چهارم: ویزیت‌های منظم و تنظیم پلاک
در طول درمان، فرد باید به‌صورت دوره‌ای به متخصص ارتودنسی مراجعه کند. در این ویزیت‌ها، وضعیت پیشرفت بررسی شده و در صورت نیاز، تغییراتی در تنظیم پلاک داده می‌شود. این تنظیمات شامل سفت کردن فنرها یا جایگزینی اجزا است و تضمین می‌کند که ارتودنسی متحرک طبق برنامه موثر عمل می‌کند.
مزایا و معایب ارتودنسی متحرک
ارتودنسی متحرک، مانند الاینرهای شفاف یا ریتینرها، به دلیل قابلیت جابه‌جایی و راحتی در استفاده، گزینه‌ای محبوب برای بسیاری از افراد محسوب می‌شود. این روش انتخاب افرادی است که به دنبال راه‌حلی زیباشناختی و راحت برای اصلاح ناهنجاری‌های خفیف دندان‌هایشان هستند.
با این حال، موفقیت درمان به همکاری فرد و رعایت دقیق دستورالعمل‌های پزشک بستگی دارد. بهرحال لازم است قبل از شروع درمان در مورد مزایا و معایب ارتودنسی متحرک مطلع شوید.
مزایای ارتودنسی متحرک
- قابلیت برداشتن: افراد می‌توانند پلاک‌ها را هنگام غذا خوردن یا مسواک زدن خارج کنند که این ویژگی به بهبود بهداشت دهان و دندان کمک می‌کند.
- ظاهر نامحسوس: الاینرهای شفاف تقریبا نامرئی هستند و به همین دلیل به گزینه‌ای جذاب برای بزرگسالان و نوجوانان تبدیل شده‌اند.
- راحتی بیشتر: عدم وجود سیم و براکت‌های فلزی باعث کاهش تحریک لثه و ناراحتی‌های دهانی می‌شود.
- انعطاف‌پذیری در سبک زندگی: امکان برداشتن پلاک‌ها برای مناسبت‌های خاص یا فعالیت‌های ورزشی وجود دارد.
معایب ارتودنسی متحرک
- نیاز به همکاری شخص: برای اثربخشی هرچه بهتر فرآیند ارتودنسی باید پلاک‌ها به‌طور منظم و طبق دستور پزشک استفاده شوند. هرگونه سهل‌انگاری و عدم تعهد نتایج درمان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- محدودیت در اصلاح ناهنجاری‌های شدید: ارتودنسی متحرک برای موارد پیچیده یا ناهنجاری‌های شدید دندانی مناسب نیست.
- احتمال گم شدن یا شکستن: از آنجا که پلاک‌ها قابل جابه‌جایی هستند، در صورت بی‌احتیاطی ممکن است گم شوند یا آسیب ببینند.
- هزینه‌های اضافی در صورت آسیب: در صورت شکستن یا گم شدن پلاک، به ساخت مجدد پلاک نیاز است و باید هزینه‌های اضافی بپردازید.
تفاوت ارتودنسی متحرک و ثابت
بسیاری از افراد می‌پرسند ارتودنسی متحرک بهتر است یا ثابت؟ برای اشخاصی که دارای ناهنجاری‌های خفیف تا متوسط دندانی هستند، ارتودنسی متحرک بهتر از ارتودنسی ثابت است. در مقایسه با ارتودنسی ثابت، درمان با ارتودنسی متحرک برای اشخاصی که دارای ناهنجاری‌های خفیف تا متوسط دندانی هستند، گزینه‌ای ساده‌تر و انعطاف‌پذیرتر محسوب می‌شود.
ارتودنسی متحرک (مانند الاینر شفاف)
1- ظاهر، راحتی و کاربرد
این دستگاه‌ها شفاف، کم‌دید و قابل جابه‌جایی هستند، به همین دلیل در میان بزرگسالان بسیار محبوب هستند. معمولا برای ناهنجاری‌های خفیف تا متوسط مناسب است.
2- بهداشت دهان و میزان همکاری فرد
چون در زمان غذا خوردن یا مسواک زدن می‌توان آن‌ها را از دهان خارج کرد، رعایت بهداشت دهان بسیار آسان‌تر است. اثربخشی این روش کاملا به استفاده منظم و درست از الاینرها بستگی دارد. اگر فرد در استفاده روزانه سهل‌انگاری کند، نتیجه درمان ضعیف خواهد بود.
ارتودنسی ثابت (مانند بریس‌های فلزی یا سرامیکی)
1- کنترل بیشتر و اثربخشی
به دندان‌ها چسبانده می‌شوند و نیازی به همکاری روزانه بیمار ندارند. این موضوع برای کودکانی که همکاری کمتری دارند یا افرادی با مشغله زیاد، یک مزیت محسوب می‌شود. برای درمان ناهنجاری‌های شدید و پیچیده، روش موثرتری است.
2- ظاهر و بهداشت دهان
به دلیل قابل مشاهده بودن بریس‌ها، ممکن است در برخی افراد حس ناخوشایندی ایجاد کند. تمیز نگه داشتن دندان‌ها دشوارتر است و اگر مراقبت نشود، ممکن است باعث التهاب لثه یا بوی بد دهان شود.
در نهایت اگر به‌دنبال گزینه‌ای زیباتر و راحت‌تر هستید و می‌توانید به‌طور منظم از دستگاه استفاده کنید، ارتودنسی متحرک انتخاب بهتری به نظر می‌رسد. اما اگر ناهنجاری‌های دندانی پیچیده‌تری دارید یا نمی‌خواهید نگران استفاده روزانه باشید، ارتودنسی ثابت گزینه‌ای موثرتر برای شما خواهد بود. اما لازم به ذکر است که بهترین تصمیم را باید با مشاوره یک متخصص ارتودنسی اتخاذ کرد. پزشک شما باید شرایط دهان، دندان و سبک زندگی شما را به دقت بررسی کند.
ارتودنسی متحرک برای اصلاح ناهنجاری‌های خفیف مناسب است. پس اگر مشکل پیچیده‌تری دارید، مشاوره با متخصص ارتودنسی به انتخاب گزینه مناسب کمک می‌کند.
راهنمای مراقبت از ارتودنسی متحرک؛ چه کارهایی مجاز و چه کارهایی ممنوع است؟
مراقبت صحیح از ارتودنسی متحرک برای دستیابی به نتایج مطلوب و جلوگیری از مشکلات احتمالی ضروری است. در ادامه، نکات کلیدی را بیان می‌کنیم که برای نگهداری و استفاده صحیح از پلاک ارتودنسی متحرک الزامی است.
نحوه مراقبت و تمیز کردن پلاک متحرک
- تمیز کردن روزانه
پلاک را حداقل یک‌بار در روز با مسواک نرم و صابون ملایم یا خمیردندان غیرساینده بشویید. از آب داغ استفاده نکنید، زیرا ممکن است حرارت زیاد باعث تغییر شکل پلاک شود.
- استفاده از محلول‌های تمیزکننده
برای تمیزکاری عمیق‌تر، می‌توانید پلاک را به مدت ۱۵–۲۰ دقیقه در محلولی از آب گرم و سرکه سفید به نسبت مساوی قرار دهید. سپس با مسواک نرم تمیز کرده و دوباره آبکشی کنید.
- نگهداری مناسب
هنگامی که پلاک را از دهان خارج می‌کنید، آن را در جعبه مخصوص نگهداری قرار دهید. از پیچیدن پلاک در دستمال کاغذی یا قرار دادن آن در جیب خودداری کنید، زیرا ممکن است گم شود یا آسیب ببیند.
غذاهایی که باید از مصرف آن‌ها پرهیز کرد
- غذاهای سخت و چسبناک
از خوردن آجیل، یخ، نان‌های سفت، کارامل، تافی، پاپ‌کورن، ذرت (بلالی) و آدامس، سیب کامل و سبزیجات خام مانند هویج و کرفس خودداری کنید. این غذاها می‌توانند به پلاک آسیب برسانند یا باعث شکستن آن شوند.
- نوشیدنی‌های قندی و اسیدی
نوشابه‌های گازدار، آبمیوه‌های طبیعی، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و ورزشی می‌توانند به دندان‌ها آسیب برسانند و باعث پوسیدگی شوند. در صورت مصرف، از نی استفاده کنید تا تماس مستقیم با دندان‌ها کاهش یابد.
مدت زمان استفاده در طول شبانه‌روز
- مدت زمان توصیه‌شده
برای اثربخشی بیشتر، پلاک باید حداقل ۲۰ تا ۲۲ ساعت در روز در دهان باشد. تنها در هنگام غذا خوردن، مسواک زدن و فعالیت‌های خاص مانند ورزش‌های تماسی یا شنا می‌توان آن را خارج کرد.
- سایر نکات برای مراقبت بهتر از پلاک
از قرار دادن پلاک در معرض حرارت بالا، مانند آب داغ یا نور مستقیم خورشید، خودداری کنید؛ زیرا ممکن است تغییر شکل دهد.
- حفظ بهداشت دهان
دندان‌های خود را حداقل دو بار در روز مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید تا از تجمع پلاک و باکتری‌ها جلوگیری شود.
- مراجعه منظم به دندانپزشک
برای بررسی پیشرفت درمان و انجام تنظیمات لازم روی پلاک ارتودنسی خود، به‌طور منظم و در زمان مقرر شده به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
قیمت ارتودنسی متحرک در سال 1404
قیمت ارتودنسی متحرک 1404 برای هر فک بین ۵ تا ۲۵ میلیون تومان در نظر گرفته می‌شود. عوامل موثر بر هزینه ارتودنسی متحرک شامل نوع پلاک (مانند پلاک نامرئی یا فانکشنال)، شدت ناهنجاری دندانی، سن فرد و محل جغرافیایی کلینیک است. به‌عنوان‌مثال، استفاده از پلاک‌های نامرئی ممکن است هزینه بیشتری نسبت به پلاک‌های سنتی داشته باشد.
منظور از پلاک‌های سنتی پلاک هاولی (Hawley Retainer) است که شامل یک پایه از جنس آکریلیک هستند که روی سقف دهان یا کف دهان قرار می‌گیرد و با سیم‌های فلزی دندان‌ها را نگه می‌دارند یا به آرامی آن‌ها را حرکت می‌دهند. ظاهر آن‌ها نسبت به پلاک‌های مدرن زیبایی کمتری دارد، اما معمولا مقرون‌به‌صرفه‌تر و برای کودکان و نوجوانان بسیار پرکاربرد هستند.
این پلاک‌ها معمولا قابل تنظیم هستند و می‌توانند با اضافه کردن فنرها یا اجزای دیگر برای اصلاحات خاص سفارشی‌سازی شوند.
نکاتی برای مدیریت هزینه‌های ارتودنسی
- در ابتدا به مقایسه قیمت‌ها بپردازید
- از طرح‌های اقساطی استفاده کنید
- پوشش بیمه خود را بررسی کنید
- با متخصص‌ها مشورت کنید
قبل از انتخاب کلینیک، قیمت‌ها را در مراکز مختلف مقایسه کنید. برخی کلینیک‌ها امکان پرداخت اقساطی را فراهم می‌کنند، که این امر می‌تواند فشار مالی را کاهش دهد.
اگر بیمه تکمیلی دارید، بررسی کنید که آیا هزینه ارتودنسی تحت پوشش قرار می‌گیرد یا خیر. با مشاوره از متخصص ارتودنسی، می‌توانید بهترین روش درمانی متناسب با بودجه خود را انتخاب کنید.
با در نظر گرفتن این موارد و برنامه‌ریزی مناسب، می‌توانید هزینه‌های ارتودنسی متحرک را به‌صورت هوشمندانه مدیریت کنید و به نتایج مطلوبی برای زیبایی دندان‌هایتان به ارمغان بیاورید.
جمع‌بندی
ارتودنسی متحرک یکی از روش‌های محبوب و منعطف برای اصلاح ناهنجاری‌های خفیف دندانی است که به دلیل قابلیت برداشته شدن، زیبایی بیشتر و راحتی در استفاده، به‌ویژه در میان بزرگسالان و نوجوانان بسیار مورد توجه قرار گرفته است. این درمان در قالب انواع مختلفی از پلاک‌ها ارائه می‌شود، از جمله پلاک نامرئی، پلاک با فنر Z، پلاک فانکشنال و ریتینرها، که هرکدام کاربردهای خاص خود را دارند.
ارتودنسی متحرک برای کودکان و نوجوانان در حال رشد و همچنین بزرگسالانی که به دنبال راهکاری کم‌دردسر و نامحسوس هستند، انتخابی ایده‌آل است. اما باید توجه داشت که اثربخشی آن وابسته به همکاری منظم فرد و رعایت اصول بهداشتی و مراقبتی است. در مقابل، ارتودنسی ثابت انتخاب بهتری برای موارد پیچیده‌تر است که به نظر و صلاحدید دندانپزشک شما بستگی دارد.
از نظر هزینه، قیمت ارتودنسی متحرک در سال ۱۴۰۴ با توجه به نوع پلاک، محل درمان و شدت ناهنجاری بین ۵ تا ۲۵ میلیون تومان برای هر فک متغیر است. در نهایت، انتخاب میان ارتودنسی متحرک یا ثابت باید با نظر متخصص و بر اساس شرایط اختصاصی هر فرد صورت گیرد. تصمیم آگاهانه امروز، لبخندی زیبا برای سال‌های آینده به ارمغان می‌آورد.
